عرضه سهام عدالت
نشست شورای عالی بورس روز دوشنبه 15 اردیبهشت برای سازوکارهای اجرایی سهام عدالت برگزار می‌شود.
موضوع عرضه سهام عدالت با حدود 50 میلیون سهامدار در بورس، به دغدغه اصلی فعالان و اهالی بازار سرمایه تبدیل شده است. از یک‌سو افزایش شمار سهامداران که موجب توسعه و تعمیق بورس می‌شود و از سوی دیگر نگرانی‌هایی هم از نبود طرح و برنامه مشخصی برای آزادسازی و عرضه این سهام که به معیشت اقشار متوسط و پایین جامعه گره خورده است، وجود دارد.
حالا چشم همه به دولتی دوخته شده که تاکنون سازوکار مشخص و مثبتی برای برنامه‌های اقتصادی از خود بجا نگذاشته است و بسیاری از اقتصاددانان و تحلیلگران بازار سرمایه نیز چنین نگرانی و دغدغه‌ای را برای سهام عدالت که از آن به‌عنوان گره 10 ساله نام می‌برند، دارند. دکتر سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار بااقتصاد، بر این نگرانی صحه می‌گذارد و میگوید: « انتظار داشتیم که طرح مشخصی برای سهام عدالت ارایه شود اما تاکنون سازوکاری برای آن اعلام نشده است.»
وی که از برگزاری نشست شورای عالی بورس در روز دوشنبه، 15 اردیبهشت‌ماه در همین زمینه خبر داده، معتقد است: « سهام عدالت گره 10 ساله اقتصاد ایران است که نمی‌توان در نیم‌ساعت برای آن تصمیم‌گیری کرد و این موضوع موجب نگرانی فعالان بازار سرمایه شده است.» متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
متن گفت و گو
– این روزها شاهد سقف‌شکنی شاخص بورس هستیم. با توجه به آزادسازی سهام عدالت و عرضه آن در بورس، تاثیر آن را بر بازار سرمایه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پیش‌بینی شرایط کلی بازار با توجه به اینکه با متغیرهای زیادی گره خورده و بخش بزرگی از آن به سیاست‌های دولت و مجموعه حاکمیت در واگذاری‌ها مربوط می‌شود، کار دشواری است. حجم ورود نقدینگی به بازار سرمایه بسیار بالاست و اگر دولت نتواند از این فرصت تاریخی استفاده کند امکان دارد که این فرصت به تهدید تبدیل شود و بازار سرمایه نیز یک چالش بزرگ را در اقتصاد ایران ایجاد کند.
به همین دلیل باید از فضای پیش‌بینی کمی دور شویم. اما در زمینه عرضه سهام عدالت در بورس، انتظار داشتیم که طرح مشخصی برای آن ارایه شود و همچنان منتظریم این طرح به‌طور جدی با جزییات اجرایی مطرح شود تا بتوانیم درباره آن دقیق‌تر صحبت کنیم و نظر بدهیم. به‌هرحال موضوع سهام عدالت سال‌های زیادی به یک گره در اقتصاد کشور تبدیل شده بود و امیدواریم این گره با تمرکز دولت و حاکمیت و عزم جدی برای گشایش آن باشد. در این راستا کمکی هم به معیشت و وضعیت اقتصادی بخشی از جامعه (اقشار کم‌درآمد و پایین) می‌کند و همچنین به توسعه بازار سرمایه و عمیق‌تر شدن آن می‌انجامد.
عرضه سهام عدالت
– اشاره‌ای داشتید به نبود یک طرح و پلن مدون برای عرضه سهام عدالت، آیا سازمان بورس و فعالان بازار طرحی برای آن دارند؟
بله. روز دوشنبه، 15 اردیبهشت‌ماه، جلسه شورای عالی بورس راجع به سازوکارهای اجرایی سهام عدالت برگزار و در این خصوص بحث خواهد شد، اما این یک موضوع پیچیده‌ای است و امیدواریم دولت عجله‌ای برای واگذاری نداشته باشد. تعجیل در عرضه بدون سازوکار مشخص، کیفیت طرح آزادسازی سهام عدالت و تصمیمات مربوط به آن را کاهش می‌دهد. امیدوارم این موضوع تنها به یک جلسه و نشست ختم نشود و مجبور نشویم که در نیم‌ساعت درباره این موضوع مهم تصمیم‌گیری کنیم!
یکی از نگرانی‌های ما این است که بخواهند یک گره 10 ساله اقتصاد ایران را در نیم ساعت باز کنند و به اجبار و با قیچی تعجیل، از سر و ته طرح بزنند! البته نگرانی‌هایی هم در شیوه واگذاری و رفتارهای هیجانی بخشی از جامعه پس از آزادسازی سهام‌شان وجود دارد که در جزییات و سازوکارهای مربوط باید در نظر گرفته شود. این سازوکارها پراهمیت است و تاثیر زیادی روی بازار و اقتصاد کشور دارد. بخش بزرگی از سهام عدالت به طبقات کم‌درآمد جامعه اختصاص دارد و تصمیم‌گیران باید حساسیت‌های لازم را به‌خرج دهند.
توسعه بازار
– بنابراین، عرضه سهام عدالت در بورس می‌تواند به تعمیق و توسعه بازار سرمایه ایران کمک کند؟
بله. حتی اگر بخشی از صحبت‌های مسئولان در این زمینه اجرایی شود، از یک‌سو شاهد یک بازار با شمار زیادی از مشارکت‌کنندگان خواهیم بود که بر شمار سهامداران می‌افزاید و هم سواد مالی افراد را افزایش می‌دهد.
بنابراین حتما شاهد توسعه بازار از نظر سهامداری خواهیم بود. از سوی دیگر نیز، بخش بزرگی از بازار سرمایه درگیر سهام عدالت خواهد بود و سهم بزرگی از ثروت افراد در طبقات اجتماعی پایین‌تر که به سهام عدالت گره خورده است، حتما دولت و مجموعه حاکمیت را در حوزه سیاست‌گذاری ترغیب می‌کند که سازوکار بهتری را اریه کنند. همزمان میزان شناوری سهام بسیاری از شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه نیز افزایش می‌یابد که موجب تعمیق بازار سرمایه خواهد شد.
صحبت آخر
– بازار سرمایه در ماه‌های اخیر با چالشی بنام اختلال در هسته معاملات مواجه بوده که در صورت عرضه سهام عدالت با حجم 50 میلیون سهامدار جدید، هسته معاملات را کُندتر خواهد کرد. برای این مشکل چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
همین‌طور است و مشکلات فناورانه هم در این عرضه‌ها وجود دارد که امیدواریم سازمان بورس اوراق بهادار و وزارت اقتصاد و دارایی اختلال هسته معاملات را در برنامه‌های‌شان برای آزادسازی و جزییات آن اعلام کنند. چون هنوز این جزییات مشخص نیست نمی‌توان قاطعانه در این‌باره نظر داد، اما همین الان هم می‌شود برنامه‌ای ارایه داد که هسته معاملات با مشکل مواجه نشود. حضور 49 میلیون فروشند جدید در بورس، امکان دارد بازار را با چالش مواجه کند و قیمت سهام را نیز کاهش دهد. بنابراین باید منتظر اعلام جزییات طرح باشیم.
این طرح باید به‌گونه‌ای باشد که بار مشکلات اقتصادی را از روی دوش کشور کم کند. اگر کار بیشتری روی آن شود و زمان کافی به آن بدهند حتما طرح مناسبی عرضه خواهد شد تا از منافع آن مردم، بازار سرمایه و اقتصاد کشور منتفع شوند.
